Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Pomiń baner

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

dr hab. Tomasz Kunz

dr hab. Tomasz Kunz

Adiunkt w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych WP UJ, tłumacz (m. in. autor przekładów dziesięciu książek Zygmunta Baumana), kierownik kierunku polonistyka antropologiczno-kulturowa, sekretarz redakcji kwartalnika „Wielogłos", pisma Wydziału Polonistyki UJ (w latach 2017-2019 jego redaktor naczelny), członek jury Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius (w latach 2020-2022), biegacz (wciąż jeszcze) długodystansowy. Zajmuje się teorią i historią literatury nowoczesnej oraz poezją polską XX i XXI wieku. Autor książek Strategie negatywne w poezji Tadeusza Różewicza. Od poetyki tekstu do poetyki lektury (Kraków 2005; Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego) i Więcej niż słowa. Literatura jako forma istnienia (Kraków 2019). Prowadzi wykłady z teorii literatury, ćwiczenia z metod badań literackich i kulturowych, teorii literatury i praktyki interpretacji, warsztaty przekładowe oraz opcję poświęconą animal studies.

 

Publikacje

 

Książki:

– Strategie negatywne w poezji Tadeusza Różewicza. Od poetyki tekstu do poetyki lektury, Universitas, Kraków 2005;

– Więcej niż słowa. Literatura jako forma istnienia, Wydawnictwo UJ, Kraków 2019.

 

Książki pod redakcją:

Polonistyka bez granic, t. 1-2. red. W. Miodunka, R. Nycz, T. Kunz, Universitas, Kraków 2010;

Próba rekonstrukcji. Szkice o twórczości Tadeusza Różewicza, red. T. Kunz i J. Orska, Wydawnictwo EMG, Kraków 2014;

Widnokręgi literatury – wielogłosy krytyki. Prace ofiarowane Profesor Teresie Walas, red. T. Kunz, A. Łebkowska, R. Nycz, M. Popiel, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015;

Wojaczek – przeczytany. Szkice i eseje o twórczości Rafała Wojaczka, red. T. Kunz i A. Poprawa, Wydawnictwo EMG, Kraków 2016.

 

Artykuły:

  • Próba lektury wiersza Tadeusza Różewicza ,,Der Tod ist ein Meister aus Deutschland", ,,Ruch Literacki" 1996, z. 3.

  • Tadeusza Różewicza poetyka negatywna, w: Literatura wobec niewyrażalnego, pod red.W. Boleckiego i E. Kuźmy, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 1998.

  • Liryka Rafała Wojaczka. Przemiany podmiotu poetyckiego, w: Lektury polonistyczne. Literatura współczesna, t. 2, pod red. R. Nycza, Universitas, Kraków 1999 oraz w: Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy, pod red. R. Cudaka i M. Meleckiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2001.

  • Literatura jako symulacja. O ,,Obronie żebractwa" Andrzeja Bursy, ,,Teksty Drugie" 2002, z. 4. Przedruk w: Czytanie Bursy, pod red. A. Czabanowskiej-Wróbel i G. Grochowskiego, Księgarnia Akademicka, Kraków 2004.

  • O ‘Istocie Lustrzanej'. „Więzień zwierciadeł" Leopolda Staffa, w: Poezja Leopolda Staffa. Interpretacje, pod red. A. Czabanowskiej-Wróbel, P. Próchniaka i M. Stali, Księgarnia Akademicka, Kraków 2005.

  • „Ja: pole do przepisu". Miron Białoszewski, czyli literatura jako forma istnienia, „Teksty Drugie" 2006, nr 5.

  • „Próba nowej całości". Tadeusza Różewicza poetyka totalna, „Przestrzenie Teorii" 2006, nr 6. Przedruk w: Przekraczanie granic. O twórczości Tadeusza Różewicza, pod red. W. Browarnego, J. Orskiej i A. Poprawy, Universitas, Kraków 2007.

  • „Podstępny senior nihilista". O późnej twórczości Tadeusza Różewicza, „Ruch Literacki" 2007, nr 3.

  • Krytyka literacka po 1989 roku – kłopoty z tożsamością, kłopoty z przedmiotem, w: Dyskursy krytyczne u progu XXI wieku. Między rynkiem a uniwersytetem, pod red. D. Kozickiej i T. Cieślaka-Sokołowskiego, Universitas, Kraków 2007.

  • Zasnuwanie pustki. Wokół projektu poetyckiego autoportretu Tadeusza Różewicza, w: Oblicza Narcyza: obecność autora w dziele, red. M. Cieśla-Krotowska, I. Puchalska i M. Siwiec, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.

  • Modernizm jako przestrzeń interpretacji (z dodaniem kilku uwag o nieoczywistych powinowactwach dwóch polskich poetów współczesnych), „Dekada Literacka" 2008, nr 2/3.

  • Rzeczywistość nieprzedstawiona albo o przeszłości pewnego złudzenia, „Teksty Drugie" 2008, nr 6. Przedruk w: Dwadzieścia lat literatury polskiej 1989-2009, t. 1, cz. 1, Życie literackie po roku 1989, red. D. Nowacki, K. Uniłowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2010.

  • Rzeczywiste-społeczne-tekstowe. O potrzebie innej socjologii literatury, „FA-art" 2008, nr 2/3. Przedruk w: Dwadzieścia lat literatury polskiej. Cz. II: Idee, ideologie, metodologie, red. A. Galant, I. Iwasiów, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2008

  • Siostra Bridget Costello czyta Baudrillarda, „Wielogłos" 2009, nr 1-2 (5-6).

  • „W stronę Arkadii albo w druga stronę". Literatura najnowsza wobec kryzysu polonistyki uniwersyteckiej, „Polonistyka" 2010, nr 3.

  • Granice przedstawialności doświadczenia (na przykładzie „Jądra ciemności" Josepha Conrada), w: Polonistyka bez granic, t. 1. red. W. Miodunka, R. Nycz, T. Kunz, Universitas, Kraków 2010.

  • Kulturowa socjologia literatury – rozpoznania i propozycje, „Ruch Literacki" 2010, nr 6. Przedruk w: Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, red. T. Walas, R. Nycz, Universitas, Kraków 2012.

  • Uniwersum społecznej nieważkości. O (bez)użyteczności kategorii pokolenia dla badań nad literatura polską ostatniego dwudziestolecia, w: Dwie dekady nowej (?) literatury 1989-2009, red. S. Gawliński i D. Siwor, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.

  • Postępy ciemności, w: Mistrz świata. Szkice o twórczości Marcina Świetlickiego,  red. P. Śliwiński, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, Poznań 2011. Przedruk jako Świetlicki – postępy ciemności, „Odra" 2012, nr 1.

  • Więcej niż słowa. O „Nie skończonej krucjacie" Rafała Wojaczka, w: Interpretować dalej. Najważniejsze polskie książki poetyckie lat 1945-1989, Universitas. Kraków 2011.

  • Niewczesne rozważania? Na marginesach „Ziemi Ulro" Czesława Miłosza, w: Po Miłoszu, red. M. Bielecki, W. Browarny, J. Orska, Wydawnictwo EMG, Kraków 2011.

  • Pokolenie jako kategoria nowoczesna (o pragmatyce narracji pokoleniowej), w: Formacja 1910. Świadkowie nowoczesności, red. D. Kozicka, T. Cieślak-Sokołowski, Universitas, Kraków 2011

  • Nowa historia literatury – bez dogmatu i bez przedmiotu?, „Ruch Literacki" 2011, nr 6.

  •  „Przed bramą". Od alegorii do katachrezy, „Czytanie Literatury" 2012, nr 1.

  • Dlaczego „młoda poezja" nie istnieje?, „Odra" 2013, nr 2.

  • Zygmunt Bauman: pochwała niepewności albo socjologia jako wyzwanie moralne, „Odra" 2013, nr 6.

  • Różewicz. Nekrografie, „Wielogłos" 2013, nr 1(15). Przedruk w: „Wielogłos. Wybór tekstów" 2013, nr 3, red. T. Walas, D. Kozicka, T. Kunz, Kraków 2013.

  • Indywidualizacja i więź wspólnotowa. Religia jako narzędzie samoidentyfikacji w świecie późnej nowoczesności, „FA-art" 2013, nr 1-2.

  • Wiersze niekonieczne: przypadek Bohdana Zadury [w:] W wierszu i między wierszami : szkice o twórczości Bohdana Zadury,  red. P. Śliwiński, Poznań 2013.

  • Bio-grafia Tadeusza Rózewicza [w:] Próba rekonstrukcji. Szkice o twórczości Tadeusza Różewicza, red. T. Kunz, J. Orska, Kraków 2014.

  • Cytaty z rzeczywistości : „Grzeszny język”, „święta mowa”, „cudze słowo”w poezji Ryszarda Krynickiego [w:] Pismo chmur. Studia i szkice o poezji Ryszarda Krynickiego, red. P. Próchniak, Kraków 2014.

  • Róża: świadectwo, pamięć i imię własne, [w:] Niepokoje: twórczość Tadeusza Różewicza wobec Zagłady, red. P. Krupiński, Warszawa 2014.

  • Widmo autora: kilka uwag o współczesnej formie uobecniania się osoby w tekście, „Polonistyka” 2014,  t. 68 nr 5 (519).

  • Nieczytelność świata, „Nowa Dekada Krakowska” 2015, nr 5 (21).

  • Stan nieważkości: o dzisiejszym statusie nowoczesnej teorii literatury (z dodaniem kilku uwag na temat skutków deprofesjonalizacji studiów polonistycznych) [w:] Widnokręgi literatury - wielogłosy krytyki : prace ofiarowane Profesor Teresie Walas,  red. T. Kunz, A. Łebkowska, R. Nycz, M. Popiel, Kraków 2015.

  • Witold Gombrowicz: autobiografizm w trzech odsłonach, „ Autobiografia” 2015 nr 3.

  • Marcin Świetlicki, czyli literatura jako forma nieistnienia, „Konteksty Kultury” 2015, nr 1.

  • Paul Celan: otchłań pod stopami, „Znak” 2015 t. 67, Potrzeba gościnności nr 12 (727), s. 96-101.

  • Nowa historia literatury: bez dogmatu i bez przedmiotu? [w:] Kulturowa historia literatury, red. A. Łebkowska, W. Bolecki, Warszawa 2015.

  • Poza zasadą literackości albo poezja jako projekt egzystencjalny [w:] Wojaczek – przeczytany. Szkice i eseje o twórczości Rafała Wojaczka, red. T. Kunz, A. Poprawa, Kraków 2016.

  • Na zakończenie  [w:] Projekt na daleką metę. Prace ofiarowane Ryszardowi Nyczowi, red. Z. Łapiński, A. Nasiłowska, Warszawa 2016.

  • Pieśni miłości i doświadczenia, „Nowa Dekada Krakowska” 2016,  nr 3 (25).

  • „Szczelina”, czyli o uszach, które śmieją się w nos (od ucha do ucha), [w:] Rzeczy do nazwania: wokół Kornhausera, red. A. Gleń, J. Kornhauser,  Poznań 2016.

  • Przesłanie powierzone falom, „Tygodnik Powszechny” 2017, nr 4 (3524).

  • Tropy, ślady, szczątki : romantyczne figury podmiotowości w poezji Rafała Wojaczka, [w:] Strategie "ja" (po)romantycznego w poezji polskiej XIX-XXI wieku, cz. 1,  red. J. Brzozowski, K. Pietrych., Łódź 2017.

  • Komunikacja społeczna i wiersz, „Wielogłos” 2017, nr 2 (32).

  • Świat poróżniony albo mały słownik Baumanowskich opozycji, „Znak” 2018, nr 1 (752).

  • Kultura w (niekontrolowanym) działaniu [recenzja książki Dariusza Brzezińskiego Twórczość Zygmunta Baumana w kontekście współczesnych teorii kultury, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2017], „ZNAK” 2018, nr 9 (760).

  • Ciało w wierszu – ciało wiersza. W stronę Różewiczowskiej bio-poetyki, w: Nauka chodzenia. Teksty programowe późnej awangardy, t. I, red. W. Browarny, P. Mackiewicz, J. Orska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018.

  • Ciemność Staffa?, w: L. Staff, Jasność. Wiersze, całość ułożyła i wstępem opatrzyła A. Czabanowska-Wróbel, TAiWPN Universitas, Kraków 2018.

  • Teoria literatury jako inkluz kulturowych studiów literackich, w: Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy, koncepcje, perspektywy, red. naukowa całości J. Tambor, t. I, Literatura polska i perspektywy nowej humanistyki, red. naukowa R. Cudak i K. Pospiszil, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2018.

  • Siedem przypisów do „Późnego echa”, wyboru wierszy Artura Szlosarka, „Nowa Dekada Krakowska” 2018, nr 4.

  • Różewicz – próba scalenia, „Pamiętnik Literacki” 2019, nr 1.

  • Leon-idiota, czyli (jeszcze raz) o głupim Gombrowiczu, w: Przed i po. Witold Gombrowicz, red. J. Olejniczak, t. 2, Wydawnictwo Pasaże, Kraków 2019.

  • Poète maudit jako figura nowoczesnego artysty (ćwiczenia z estetyki antropologicznej), w: Widma „przeklętego”. Pisarki i pisarze w kulturze XX i XXI wieku, red. G. Pertek, B. Przymuszała, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2019.

  • „Betwixt this wor(l)d and that of grace…” albo o pewnej różnicy (nie tylko dźwiękowej) w związku z wierszem Stanisława Barańczaka “Co mam powiedzieć”, „Teksty Drugie” 2020, z. 5.

  • Tadeusza Różewicza poetyka doświadczenia wobec problemu niewyrażalności Zagłady, w: „Odcisk palca – rozległy labirynt”. Prace ofiarowane profesorowi Wojciechowi Ligęzie na jubileusz siedemdziesięciolecia, red. M. Antoniuk, D. Siwor, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2021.

 

Przekłady z języka angielskiego

Książki:

— E. Barker, Nowe ruchy religijne, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków 1997.

H. Filipowicz, Laboratorium form nieczystych. Dramaturgia Tadeusza Różewicza, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000.

R. Stark, W. S. Bainbridge, Teoria religii, Zakład Wydawniczy ,,NOMOS”, Kraków 2000.

Z. Bauman, Razem osobno, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003.

Z. Bauman, Życie na przemiał, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.

E. Wagner, Sylvia Plath i Ted Hughes, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.

Z. Bauman, Europa — niedokończona przygoda, Wydawnictwo Literackie 2005.

— P. Beyer, Religia i globalizacja, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków 2005.

  • J. Casanova, Religie publiczne w nowoczesnym świecie, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków 2005.

  • J. Beckford, Teoria społeczna a religia, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków 2006 (wspólnie z Magdaleną Kunz).

  • Z. Bauman, Płynna nowoczesność, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006.

  • Z. Bauman, Płynne życie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2007.

  • Z. Bauman, Nowoczesność i Zagłada, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2009.

  • Z. Bauman, Sztuka życia, przeł. Tomasz Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2009.

  • Z. Bauman, Żyjąc w czasie pożyczonym. Rozmowy z Citlali Rovirosą-Madrazo, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010.

  • N. Ferguson, Potęga pieniądza. Finansowa historia świata, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010.

  • Z. Bauman, 44 listy ze świata płynnej nowoczesności, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011.

  • Jonathan A. Edlow, Zabójcza kolacja i inne zagadki medyczne, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011.

  • Sidney D. Kirkpatrick, Hitler i święte insygnia. Prawdziwa historia kradzieży i odzyskania klejnotów koronacyjnych Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2012.

  • O. Pamuk, Pisarz naiwny i sentymentalny. Wykłady harwardzkie 2009, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2012.

  • Z. Bauman, D. Lyon, Płynna inwigilacja. Rozmowy, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013.

  • D. Carlin, Koniec jest zawsze blisko. Apokaliptyczne chwile w historii ludzkości: od epoki brązu do współczesnych pandemii, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2021.

 

Artykuły:  

E. Stankiewicz, Język potoczny a język poezji; tegoż, Nowe spojrzenie na strofę Onieginowską; tegoż, Tragiczny tryptyk ,,Hasanaginica”, w: E. Stankiewicz, Poetyka i sztuka słowa, Universitas, Kraków 1996.

J. Culler, Nowoczesna liryka: ciągłość gatunku a praktyka krytyczna, w: Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, Universitas, Kraków 1998.

M. H. Abrams, Ustalanie i dekonstruowanie, w: Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2000.

S. Boym, Paradoksy zunifikowanej kultury. Od baśni Stalina do pudełka z laki pani Mołotow, ,,Teksty Drugie” 2000, z. 1/2.

H. Filipowicz, Szklane oczy Hery. Reinterpretacja sztuk Herberta, ,,Teksty Drugie” 2000,
z. 3.

H. Vendler, Z okruchów, świat już doskonały, w: Poznawanie Miłosza 2, red. A. Fiut, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000.

C. Cavanagh, ,,Przepisywanie” Wielkiej Historii. Achmatowa, Szymborska i żona Lota, ,,Teksty Drugie” 2001, z. 2. Przedruk w: Polonistyka po amerykańsku. Badania nad literaturą polską w Ameryce Północnej (1990-2005), red. H. Filipowicz, A. Karcz, T. Trojanowska, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2005.

B. Holmgren, Ameryka, Ameryka, czyli jak przeżyć w przekładzie; C. Cavanagh, Zaciągając ręczny hamulec. Stanisława Barańczaka poetyka wykorzenienia; F. Kujawinski, T. Tabako, Tymoteusz Karpowicz. Krótki przewodnik (wspólnie z T. Tabako); R. Grol, Erotyka i wygnanie. Poezja Anny Frajlich; T. S. Gladsky, Jerzy Kosiński — polski emigrant; E. M. Thompson, Leopold Tyrmand, peryferyjność i amerykański ruch konserwatywny; R. Koropeckyj, Marka Hłaski ,,Listy z Ameryki”, w: Życie w przekładzie, red. H. Stephan, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001.

C. Cavanagh, Postkolonialna Polska. Biała plama na mapie współczesnej teorii, ,,Teksty Drugie” 2003, z. 2/3.

— R. Koropeckyj, Orientalizm w „Sonetach krymskich” Adama Mickiewicza; A. Lanoux, Kanonizacja wieszcza. Zwrot subiektywny w polskiej biografii literackiej w latach sześćdziesiątych XIX wieku; A. Komaromi, „Wesele” Wyspiańskiego. W drodze na światowe sceny; A. Frajlich, Zazdrość, płeć i charakter. Michał Choromański i Otto Weininger;
A. D. Gillespie, „Ten trakt daleki, ten smutek”. Kreacja wygnania w wierszach Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Mariny Cwietajewej; A. Karcz, Kazimierza Wóycickiego formalistyczna koncepcja dzieła literackiego i historii literatury, w: Polonistyka po amerykańsku. Badania nad literaturą polską w Ameryce Północnej (1990-2005), red. H. Filipowicz, A. Karcz, T. Trojanowska, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2006.

– H. Filipowicz, O możliwych pożytkach ze studiowania polonistyki w Stanach Zjednoczonych, przeł. Tomasz Kunz, „Wielogłos” 2008, nr 2(4).

– Ch. Taylor, Nawrócenia. Chrześcijaństwo w poszukiwaniu nowych szlaków, „Znak” 2009, nr 654 (11).

– R. Kimball, Leszek Kołakowski i anatomia totalitaryzmu, „Znak” 2010, nr 657 (2).

– R. Rorty, „Teoria literatury” z perspektywy czasu; M. L. Pratt, Komparatystyka literacka i globalne obywatelstwo, w: Niewspółmierność. Perspektywy nowoczesnej komparatystyki. Antologia, red. T. Bilczewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010.

– R. Felski, Pożytki z literatury. Szok, „Teksty Drugie” 2010, nr 1-2 (wspólnie z Magdaleną Kunz).

– O. Pamuk, Gniew wyklętych, w: tegoż, Inne kolory. Eseje i opowiadania, przeł. z języka tureckiego A. Akbike Sulimowicz, z języka angielskiego T. Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2012; Wywiad dla „Paris Review”, tamże.

– J.-H. Holmberg, Sukces szwedzkich kryminałów, w: Ciemna strona. Szwedzcy mistrzowie kryminału. Zbrodnia, tajemnica, suspens, wybór i opracowanie J.-H. Holmberg, przeł. A. Rosenau i inni, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2014.

– H. Bloom, Testowanie mapy zniekształceń. „Childe Roland” Browninga, w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, tom III, wybór i opracowanie H. Markiewicz, współudział T. Walas, TAiWPN Universitas, Kraków 2011 (faktyczna data wydania 2014).

– Ch. Achebe, Obraz Afryki. Rasizm w „Jądrze ciemności” Josepha Conrada, w: sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu…, (wspólnie z Magdaleną Kunz).

– S. Fish, Interpretując „Variorum”, w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu…,.  

– A. Margalit, Emocje przypomniane, w: Afektywne historie i polityki pamięci, red. E. Wichrowska, A. Szczepan-Wojnarska, R. Sendyka, R. Nycz, Wydawnictwo IBL, Warszawa 2015.

– Z. Bauman, Wiek nostalgii, „Odra” 2016, nr 6.

– A. Erll, Wędrująca pamięć, w: Migracyjna pamięć, wspólnota, tożsamość, red. R. Syndyka, T. Sapota, R. Nycz, Wydawnictwo IBL, Warszawa 2016.

– Z. Bauman, Wyzwania dla edukacji w dobie płynnej nowoczesności, w: Uniwersytety, naukowcy i studenci w zglobalizowanym świecie, red. R. Siemieńska, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2017.

– Z. Bauman, Pro domo sua. Bauman o Baumanie, ,,ZNAK” 2018, nr 1 (752).

– Z. Bauman, Czyż jestem stróżem brata mego?, „Praca Socjalna” 2018, nr 2(33).